Irailak 26. As a gardener

Inguru hauetako nire lehen lanorduak. Gure Txoko euskal etxean ezagutu genuen Javi madrildarrak eman zidan bizitzako nire lehen dolarrak irabazteko aukera (orainarte beti euroak izan direlako diot). Peter Fudge Gardens enpresarentzat jardinen mantenu lanetan dihardu, eta lan asko duenean laguntzaile bat kontratatzeko ohitura omen du. "Madrildar bat euskal etxean?". Nik ere berdina, agian berbera pentsatu nuen hasieran. Egia esan, Txoko pekuliarra da ezagutu dugun hau, baina honen inguruan ere sakon hitz egiteko aukera izango dugu.

Goazen harira. "Imanol, ¿quiéres currar el finde que viene?", "¡Jode! DPM, todo lo que sea currar me viene pal pelo...". Larunbateko 7.00 a.m. elkartu nintzen nire manager-arekin. Zerua berriz ere dust storm erara jantzia zegoen; nahiz eta oraingo honetan ez zuen albistegietarako balio. Autoan Fox Studios ingurutik pasa -'Misión Imposible' II nagusiki hemen grabatu omen zen- eta Radwick auzoaren inguruan sartu ginen; Sydney hegoaldean. Bapatean txalet artean ere bereizteko moduko etxe baten aurrean geratu eta "esta es la casa". Hiru pisuko etxe victorianoa, aurretik begiratu eta zinefiloek begiak itxita marraztuko luketen erakoa.

Etxearen aurrekaldean oinezkoen sarrera eta goraka irekitzen den ate horietakoa zuen garajea (lastima ez zuela saskibaloirako arorik). Sarrera parean zirriborro bat zirudien zelaitxo txiki bat zegoen; itxurarik ez hartzeko moduan. Eta atzekaldean? Ziur asmatu duzuela. Jardin bat (hau ere egoera tamalgarrian). Eta jardinean? Ba, zuhaitz batzuk, landaretxo batzuk... Salto egiteko "kamaelastika", zuhaitz artean ezkutatutako txabolatxo horietakoa, etab.

Bapatean, egin beharreko lana aztertzen ari ginela, Bill atera zen gu agurtzera. Geure buruak aurkeztu eta egin beharrekoak azaldu zizkion Javik. "OK!" etxeko gizonak etxera itzuli aurretik. "¿Qué te parece si fumamos un cigarrito antes de empezar y de mientras te explico unos asuntos?". Labur-laburrean egin beharko genuen lana astuna izango zela azaldu eta Australiaren ezaugarri batzuen inguruan hitz egin zidan.

· "¿Quiéres crema?" Eguzkia non zebilen antzematea ere zaila zen, baina hasteko honengandik babesteko krema eskeini zidan. Ez nekien edo ez nintzen gogoratzen, baina Ozono geruzaren zuloa Australiaren gainean omen dago. Dentsitate aldetik hain baxua izanda, azalera kontuan hartuta "gutxien" kutsatzen duen herrialde garatuenetarikoa izango da. Oso ohikoa omen da hemen azaleko minbizia duen jendea ezagutzea. "Yo he conocido a bastante gente que ha tenido cáncer de piel. La mayoría se ha curau; pero otros... Tengo un conocido al que le quitaron una parte chunga de la boca; un trozo de labio...".

· Armiarmak. Ez dira mundu mailan kanguroak bezain ezagunak, baina armiarma eta suge arriskutsu dexente omen dago australian. Lehenengoak sarri ikusten omen ditu gainera lanean ari den bitartean. "Si ves una araña con una raya roja, ni te acerques". Ez omen dira hain ohikoak Sydney hegoaldean; baina bai iparraldean. New South Walesen jardin askotan omen daude. Alargun Beltza (Latrodectus) armiarmari buruz ari zela uste dut. Interneten begiratu eta hauetako 31 espezie existitzen direla ikusi dut. Izena ugalketa ondoren gehienetan arra jaten duelako irabazi omendu; nahiz eta hauek batzuetan ihes egitea lortzen duten. Australiako kasuan, Red Back deitzen zaio (bizkar gorria). Lurra da hauen habitata, eta babesean eta ilun dauden guneetan bizi dira. Lotsatiak, bakartiak, sedentarioak, kanibalak eta gautarrak, ekintza sozial bakarra ugaltzerakoan antzematen zaie. Emeen pozoiak nerbio sistema zentrala gelditu eta giharretako min handiak eragiten ditu. Beste efektu bat gizonen nahigabeko erekzio luzeak omen dira.

Aipatutako bigarren armiarma bat: Atrax Robustus (Hadronyche). Jatorri australiarrekoa, Sydney eta honen inguruko 200 kilometroko erradio baten barnean bakarrik ageri omen da (Sydney´s Funnel Web Spider deitzen diete ondorioz; hau da, inburu armiarma-sarea). Urdin-beltz edo urdin disdiratsu kolorekoa eta ile leunduna. Emeak 7 zentimetrotakoak izan daitezke eta arrak txikiago eta argalagoak izan ohi dira. Bigarren hauek, erasokorragoak dira, eta bero egiten duen hilabeteetan ugaldu nahian ibiltzen dira eme bila. Igerileku eta garajeetara azaldu ohi dira honelakoetan. Hauen pozoinak toxina ezberdin ugari ditu, eta hozkadak mingarriak izaten dira benenoaren azidoaren eta azalean sartzen diren haginen neurriaren ondorioz. Aho inguruko inurridurak, aurpegiko giharren nahigabeko uzkurtzeak, goragaleak, okadak (txala botatzeak), gehiegizko izerditzeak eta arnasteko zailtasunak eragiten ditu. 1981.urtean Melbournen asmatu zen antidotoa, eta eskerrak! Heriotza zor dezakete-eta.

Aipatutako bi animaliatxo mota hauek bost armiarma arriskutsuenen rankinean ageri dira, baina ez dut "zorterik" izan.

· Sugeak. Munduko 10 suge arriskutsuenetatik 8 omen daude hemen. Eta lehenengoa... Taipan! Pozoiaren indarraren ondorioz, hozkada bakar batekin 100 pertsona heldu hil omen ditzake eta tanta batek 12 (minutu gutxitan garaiz tratatuak ez badira). Gutxi gora-behera 1,5 metroko luzera du. Tasmanian ezik Australia osoan zehar omen daude. Buruko mina, botagurea eta sabeleko mina berehala antzematen omen dira. Beranduago datoz giharren ehunak desegitea, gernu odoldua, hemorragia...

Trrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr... Eta hurrengoak... Tigre Sugea eta Suge marroia! Hauek ere eriotza eragin omen dezakete, eta beraz, honelakoak gertu ikusitakoan hoberena joan arte geldi geratzea omen da. Beranduegi bada, kolorea gogoratu sugea medikuari deskribatzeko.

Eta nahikoa da, ezta?

Harira zetozela-eta, lanean hasi bezain laster hurrengoan kontatuko ditudan marrazo, krokodilo eta marmoken inguruko istorio batzuk kontatu zizkidan. Egia esan makurtu eta eskuak sastraka artean nituela erne ibili nintzen, eta ez nion behar bezala atenditu. Lanerako nahikoa nuen aurrez esandakoarekin... Argi geratu zitzaidan Australia aipatu eta gehienek koala eta kanguroak aipatzen dituzten arren hurrunetik -nahiz gertutik- ikusten ez ditugun animalia ugari dagoela. Turismoari begira australiarrek kanpo harremanetan lan bikaina egin dutenaren seinale!

"Bueno tú, que ya son las cinco. Ya ha oscurecido, y volveremos mañana". Konturatzerako eguna joana zen. Jardina altxa, belar berria landatu, zuhaitz batzuk landatu... Baina oraindik lan dexente utzi dugu egiteke. Bondi Beach aldera eraman nau, inguru hura erakutsi eta zerbeza baten aparrarekin australian nagoela gogoraraztera... Hori bai momentua!